YAZARLAR
Mezarlık Üzerine Süryani Kilisesi İstemiyoruz

Süryaniler Açısından Din ve Vicdan Özgürlüğü

Süryani-Keldani-Asuri Halkının Çığlığını Duyun

Benim Adım ...

Başın Sağolsun Türkiye: "Hepimiz Hrant'ız"

Sözlü Tarih Çalışmasına Katkıda Bulunalım

Midyat'ta Kültürel Bir Atılım

70 Yıl Önceki Şapka, 40 Yıldır Devam Eden Süreç

2004'e Girerken

Avrupa Birliği Uyum Süreci ve Süryaniler

hepsi

Diaspora Bayramları veya Aralık Özlemim

Hazan Ortasında Bir Ağaç veya Sonbahar Sendromum!

Kendi Vatanında Sürgün Edilen Bir Halk

Bir Doktorun Gözünden Irak'ta Yaşanan Felaket

Rant, Manastır Dinler mi?

Herşey Su ile Başladı

Gözyaşımız "Nakuşo'dan" Damlardı

Hayat Sohbetleri

Zamanın Dışında Gerçekliğin İçinde BAHE

Urfalı Efsuncu Orpheus - Bir Mozaiğin Macerası

Kurşun ve Yorgan

Deyr-Zafaran'ın Taşa Yazılı Mektupları

Tanrı Rahmeti ve 'Toprağı Bol Olmak'

Kendine Saklı Kitaplar

Taşların Barıştığı Hançepek

Benim Olmayan Kilise'nin...

Söyleyen ve Susan

Ben Kendim Değilim

hepsi

105.7 Süryanilerin Sesi

Benim Pehlivan Böceğim

İkinci Yarısından Seyredilen Bir Film

Burası BBC Londra

Aydın Olmak, Kendini Aydın Sanmak

Bir Evin Anımsattıkları

Ana Sütü Gibi Bedava

Samatya Kaçamakları

Baba ve Oyuncak

Bu Gece Bir Hayaletle Yaptığım Muhabbet

hepsi

21 Şubat Dünya Ana Dil Günü Kutlu Olsun

Düşünsel İzlenimler

Mesih’in Doğuşu ve İçsel Barış

Kendini Beğenmişlik ve Ruhun İletişimi

Çocukluk Yılları ve Eve Özlem

Ruhani Ritüellerin Anlamı

Aynı Mekan ve Aynı İnsan

Bilgi, İdrak ve Hakikat

Cudi Dağının Sefine Doruklarında

Hayat ve Kurallar

hepsi

Azınlık Kadını Olmak

Bir Sivil Tarih Çalışması; Mihail Kırılmaz

Dilde Destan, Yürekte Yara

Bahe ve Manastır

Tavandaki Çini

İsveç'ten mektubumuz var

Ûrmiye’den Ûrşinâ’ya bir Süryani portresi

Mardin Dillerin ve Dinlerin Şehri (Mi?)

Albert Sevinç Hadodo'ya Veda

Şimuni Diril'in Anısına

İşaya Ağabeyi (Üşür) Kaybettik

Rahip Aho'nun Şahidiyim,Süryani Halkının Şahidiyim

İki ateş arasında bir ayin hikayesi

Bir Avuç Dut

Kapı - Süryani'nin Bitmeyen Gözyaşı!

hepsi

Bir Düşün Peşine Düşmek

Süryani İsa'nın Hasret Rüzgarı

70. Yılında Yetmiş Bin Süryani

İnsan Yüreğinde Ne Arzuluyorsa Onu Konuşur

İsa Bakır ve Mektubu

İsa'nın Ağacını Aramak

Mor Afrem'in Hayatı

Siyah Elbiseli Süryani Kadınlar

Süryaniler ve Diyalog

Korku ve Kuşku

Bir Haberin Düşündürdükleri

Süryanilerin Son Güneşi: Metropolit Hanna Dolabani

Bir Toplum Nasıl Yok Olur?

Bu Öyküde Senden Bahsediliyor

Mor Gabriel'e Dokunmak

Mardin'de Eski Bir Gelenek: Hassit Merene

Oryantalist Maryus Bauer Mardin'de

Çicek Açmadan Meyve Vermek

Bir Süryani Halk Ozanı

Mor Şumuni ve 40-50 Kadar Süryani

Bütün Süryaniler Kimdir?

Midyat'ta Etnik Gruplar

Tespih Taneleri

Homojenliğin Gölgesinde Sıradan Süryaniler

Sabro'nun İlk Sayısına Dair

Patrik: Dua Türkçe Yapılacak Süryanice Yok

Rahibeler Nasıl Serbest Bırakıldı?

Februniye'nin Önündeki Yol

Kaçırılan Metropolitlerin Katili İstanbulda mı?

Kaçırılan Metropolitler Üzerine Bir İnceleme

 
 
Şeyhmus Diken - Kültür Servisi / SOLGUN SARI'NIN MANASTIRI

“Kesindir suskunların yenilgisi
Boynuma düşer gözlerim… utanırım…
Utanırım çan seslerinden…”

Süha Tuğtepe

Mekân, şimdilerin çok az Süryani kalmış Turabdin Dağları’nın böğründe Midyat’ın Hax, Türkçeleştirilmiş adıyla Anıtlı köyüdür. İkibin yıl evvelinin hikâyesidir. Ve artık Hax’a her giden ve dahi kiliseye konuk olanlara rahiplerin anlattığıdır. Aslında hikâye Hax’dan hayli uzakta başlar da! Hax, yola çıkanlara menzil olur…

Gördükleri parlak yıldızın olağandışı bilgiye delalet ettiğini hissederek heyecanlanırlar. Bir araya gelip günlerce kafa yorduklarında, ulaştıkları ortak kanı, hazırlanıp bir an evvel doğuya doğru yola çıkmaları yönündedir. İşte 12 kralın o parlak yıldızın ardına takılmaları böyle başlar.

Bir yel gibi izini sürdükleri o Parlak Yıldız, Yahudiye ülkesinde İsa Mesih’in doğumunun müjdecisidir.

Takatsiz, bitap düştükleri, her gecenin sabahına dek süren yolculuklarının binbir zahmetlerini hiçe saymaları, o Parlak Yıldız’a ulaşma arzusundandır.

Turabdin’in yüksek yerlerine vardıklarına karşılarına çıkan Hax, konakladıkları yerlerden biri olur. Hax Kralı, hürmetle karşılar onları ve konuk eder. Yeniden kendi aralarında tartışır 12 Kral ve karar verirler. Parlak Yıldız’ın izini sürmek için aralarından seçecekleri üçü ona daha erken ulaşacaktır.

Dünyaya merhaba diyecek çocuğa hediyelerini vermek ve ona bağlılıklarını bildirmek için 12’den 3’ü yola devam ederler. 

Beytlehem’e vardıklarında ona hediyeler sunmak için yanına vardıkları çocuk, İsa Mesih’tir. Gönenirler, kıvanç duyarlar buluşmalarından. Sundukları hediyelerden sonra kendilerine armağan verilen çocuğun bezini alarak, yola çıktıkları anın heyecanının aynısını yaşayarak dokuz arkadaşlarının beklediği Hax’a geri dönerler.

Getirdikleri bezi, her birinde bir parça kalsın diye, on iki parçaya bölmeye çalıştıklarında başaramazlar. Gaipten gelen irade onlara der ki; “Bezi yakıp külünü aranızda paylaşın…”

Bezi yakarlar. Bez yanarken bir anda ateşin içinden her birinin suretinin üzerine nakşedildiği oniki altın kalıp çıkar ateşteki yanan bezden…

Tanık oldukları binler yıl sonrasına da kalacak olan bir mucizedir aslında. Kutsal ruh’u doğuran kadının adına dünya durdukça ayakta kalacağına inandıkları bir anıt inşa etmeye karar verirler Hax’ta…

İşte temellerini ikibin yıl evvel atmaya karar verip inşa ettikleri o 12 Kral’ın anıtı, bugün Türkçede Anıtlı, Süryanice’de Hax adı verilen Hax Manastırı Meryem Ana Kilisesi’nin hikâyesi Haxlı rahiplerin dilinde budur.

Tor Hikâyeleri

Peki, hikâye budur da! Böyle mi devam etmiştir? Değil elbet. Yüzlerce yıl evvel yaşanıp mesel haline dönüşmüş yaşanmışlıktan tam ondokuz asır sonra 1915’de sadece Ermenilerin değil, Mezopotamya coğrafyasında yaşayan Süryanilerin de yaşadığı ve adına kendi kavillerinde “Seyfo” dedikleri büyük kırımdan Turabdin Süryanileri de paylarına düşeni alır.

Hax’ın hemen yanı başındaki Hêştrek (Ortaca) köyünde yaşayan Süryanilerden sadece 12’si kırımdan bir şekilde kaçıp kurtulurlar. Sanki ikibin yıl evvel 12 Kral’ın hülyasına yeni hikâyeler katmak için belki de!

İşte, kendisi siyasi tutsak olan Sadık Aslan’ın alt başlığını Tor Hikâyeleri koyduğu “Solgun Sarı” kitabının Meryem öyküsünün çıkış noktası budur…

Süha Tuğtepe’nin şiirine dize olduğu gibi; “Kesindir, suskunların yenilgisi”kabilinden ikibin yıl sonrasının artık üçer beşer “numunelik” kalmış Süryanilerinden Haxlı Süryani Meryem’inin serencamıdır belki de bir yeni Hax hikâyesi.

İnsan, acıyı ruhunda bedeninde yaşayıp da acı bir kez içine işledi mi, mutluluk dediğiniz hep yarım kalanıdır belki de!

Bu sebeple hikâyesi kitaba “kapak” olan Meryem’in, çok güzel bir kadın olmasına rağmen “okunaksız yüzünün” içdökümünü anla(t)mak için, sanki yüzyılın insanın bedeninde, ruhunda hatta mekânlarında yarattığı enkazını anlamadan çözmenin gayrımümkünatını anla(t)mada okura vesile oluyor edebiyat…

Marc Nichanian’ın İletişim Yayınları’ndan çıkmış “Edebiyat ve Felaket” kitabı bu alanda bir kanondur. Defalarca okuyup notlar aldığım kitaba, “Solgun Sarı”ya önsöz yazmış olan değerli Ayşe Günaysu da referans vermiş. Nişanyan’ın referansıyla; soykırım anlatısının tarih yazımından çok, edebiyatla anlatılabileceği çıplak gerçeği!

Bu yüzden; Çiyayê Şengalê, Hax, Zaz, Hêştrek, Kefsengê gibi mekânlar, sersipîk, sîrik, zîçirk gibi ot adları, Cazya, Elikê Kuco, Nefo, Tuma, Semîra, Afrem, Xenikê, Hemo, Seydo gibi insan adları ilgilisine sanki ayrı bir dünyadan sesleniyor.

Belki de sahiden ayrı bir dünya! Çünkü yazar dedik ya “Solgun Sarı”ya Tor Hikâyeleri alt başlığı adını koymuş.

Süryanilerin Turabdin adını koyduğu Midyat merkez olmak kaydıyla Mardin, Nusaybin, Hasankeyf ve Cizre sınırlarına kadar uzanan yükselti kelime anlamı olarakTanrının Hizmetkârlarının Dağı anlamına gelir. Bu sebeple Turabdin bölgesindeki Süryani ibadethanelerinin kutsiyetinin yüksek olduğuna inanılır Asurî Süryanilerce…

Kürtler de bundan hareketle bölgeye Osmanlıdan bu yana “Tur” ya da “Tor” bölgesi adını yakıştırmış. Ve dahi Kürt kavlince o bölgeden olanlara Torlu anlamına gelen “Torî” derler. Bunu kendine mahlas olarak alan yazarlar var. Hatta biraz daha incelterek “Tur” soyadı da buradan kaynaklı olarak duruyor.

Bu sebeple Sadık Aslan tıpkı Günaysu gibi Nichanian’a gönderme yaparcasına edebiyatıyla “Tor’un acı yaşanmışlıklarındaki payımızdan dolayı Süryani, Ermeni ve Êzidî halklarına karşı kişisel özür” borcu diliyor ve diyor Solgun Sarı ile…

* Solgun Sarı-Tor Hikâyeleri, Sadık Aslan, Lis Yayınları, 2016 Diyarbakır

04 Eylül 2016 Diyarbekir

Kaynak: Kültür Servisi - Şeyhmus Diken ; Güncelleme Tarihi: 7 Eylül 2016  

 
   

   


© Copyright 2008 www.suryaniler.com
tasarım: Web Tasarım