YAZARLAR
Mezarlık Üzerine Süryani Kilisesi İstemiyoruz

Süryaniler Açısından Din ve Vicdan Özgürlüğü

Süryani-Keldani-Asuri Halkının Çığlığını Duyun

Benim Adım ...

Başın Sağolsun Türkiye: "Hepimiz Hrant'ız"

Sözlü Tarih Çalışmasına Katkıda Bulunalım

Midyat'ta Kültürel Bir Atılım

70 Yıl Önceki Şapka, 40 Yıldır Devam Eden Süreç

2004'e Girerken

Avrupa Birliği Uyum Süreci ve Süryaniler

hepsi

Diaspora Bayramları veya Aralık Özlemim

Hazan Ortasında Bir Ağaç veya Sonbahar Sendromum!

Kendi Vatanında Sürgün Edilen Bir Halk

Bir Doktorun Gözünden Irak'ta Yaşanan Felaket

Rant, Manastır Dinler mi?

Herşey Su ile Başladı

Gözyaşımız "Nakuşo'dan" Damlardı

Hayat Sohbetleri

Zamanın Dışında Gerçekliğin İçinde BAHE

Urfalı Efsuncu Orpheus - Bir Mozaiğin Macerası

Kurşun ve Yorgan

Deyr-Zafaran'ın Taşa Yazılı Mektupları

Tanrı Rahmeti ve 'Toprağı Bol Olmak'

Kendine Saklı Kitaplar

Taşların Barıştığı Hançepek

Benim Olmayan Kilise'nin...

Söyleyen ve Susan

Ben Kendim Değilim

hepsi

105.7 Süryanilerin Sesi

Benim Pehlivan Böceğim

İkinci Yarısından Seyredilen Bir Film

Burası BBC Londra

Aydın Olmak, Kendini Aydın Sanmak

Bir Evin Anımsattıkları

Ana Sütü Gibi Bedava

Samatya Kaçamakları

Baba ve Oyuncak

Bu Gece Bir Hayaletle Yaptığım Muhabbet

hepsi

21 Şubat Dünya Ana Dil Günü Kutlu Olsun

Düşünsel İzlenimler

Mesih’in Doğuşu ve İçsel Barış

Kendini Beğenmişlik ve Ruhun İletişimi

Çocukluk Yılları ve Eve Özlem

Ruhani Ritüellerin Anlamı

Aynı Mekan ve Aynı İnsan

Bilgi, İdrak ve Hakikat

Cudi Dağının Sefine Doruklarında

Hayat ve Kurallar

hepsi

Azınlık Kadını Olmak

Bir Sivil Tarih Çalışması; Mihail Kırılmaz

Dilde Destan, Yürekte Yara

Bahe ve Manastır

Tavandaki Çini

İsveç'ten mektubumuz var

Ûrmiye’den Ûrşinâ’ya bir Süryani portresi

Mardin Dillerin ve Dinlerin Şehri (Mi?)

Albert Sevinç Hadodo'ya Veda

Şimuni Diril'in Anısına

İşaya Ağabeyi (Üşür) Kaybettik

Rahip Aho'nun Şahidiyim,Süryani Halkının Şahidiyim

İki ateş arasında bir ayin hikayesi

Bir Avuç Dut

Kapı - Süryani'nin Bitmeyen Gözyaşı!

hepsi

Bir Düşün Peşine Düşmek

Süryani İsa'nın Hasret Rüzgarı

70. Yılında Yetmiş Bin Süryani

İnsan Yüreğinde Ne Arzuluyorsa Onu Konuşur

İsa Bakır ve Mektubu

İsa'nın Ağacını Aramak

Mor Afrem'in Hayatı

Siyah Elbiseli Süryani Kadınlar

Süryaniler ve Diyalog

Korku ve Kuşku

Bir Haberin Düşündürdükleri

Süryanilerin Son Güneşi: Metropolit Hanna Dolabani

Bir Toplum Nasıl Yok Olur?

Bu Öyküde Senden Bahsediliyor

Mor Gabriel'e Dokunmak

Mardin'de Eski Bir Gelenek: Hassit Merene

Oryantalist Maryus Bauer Mardin'de

Çicek Açmadan Meyve Vermek

Bir Süryani Halk Ozanı

Mor Şumuni ve 40-50 Kadar Süryani

Bütün Süryaniler Kimdir?

Midyat'ta Etnik Gruplar

Tespih Taneleri

Homojenliğin Gölgesinde Sıradan Süryaniler

Sabro'nun İlk Sayısına Dair

Patrik: Dua Türkçe Yapılacak Süryanice Yok

Rahibeler Nasıl Serbest Bırakıldı?

Februniye'nin Önündeki Yol

Kaçırılan Metropolitlerin Katili İstanbulda mı?

Kaçırılan Metropolitler Üzerine Bir İnceleme

 
 
Şeyhmus Diken / NEDEN GİTTİLER Kİ?
Dün uzaktan gelen dostlarımla şöyle bir eski şehir turu attık. Bir zamanlar Şex Seîd Efendi’nin ilk mahkemesinin yapıldığı sonrasında da Dîyarbekir’de ilk sessiz sinema filmlerinin gösteriminin yapıldığı Ermeni Protestan Kilisesine de gittik. Kısa bir süre önce Vakıflar Bölge Müdürlüğünce eksik gedik ve yanlışları ile birlikte restorasyonu yapılmış Sur Kaymakamlığınca SODES projeleri kapsamında el sanatları öğreten hocalar marifetiyle mahalle sakinlerinden genç kızlar için ipek puşi atölyesine dönüştürülmüştü. Çan Kulesinin tepesindeki haç çıkarılmış ama kapıda Kilise olduğuna dair tabela konulmuştu. Kurs hocalarıyla çok içten sohbet eder bilgi alırken bu eski şehrin en eski puşicisi rahmetli dostum ve birkaç yıl evvel vefat eden kadim şehrin en eski ipekli dokumacısı, puşici Lütfi Usta’yı hatırladım…

“1936’da babamın vefatı nedeniyle okulu bırakmak zorunda kalmış, okuyamamıştım. O nedenle ipek böcekçiliği ve işlemeciliği diye tabir ettiğimiz ‘puşicilik’ sanatını kendime iş edindim” diyor ve ipek böcekçiliğinin, ipekli dokumacılığın çok eski tarihlere dayandığını anlatıyordu Diyarbekir coğrafyası için.

“Zaman içinde kimi nedenlerle ipek böcekçiliğini ve puşiciliği yapanlar bu topraklardan göç ettiler. Bu göçün nedenini sormayın, kimseye faydası olmaz anlatmak da istemiyorum. Suriye’ye, İstanbul’a ve İskandinav ülkelerine gidip yerleştiler. Keşke gitmeselerdi. Gittiler ve sanat geriledi. Sanat şimdilerde artık yok olmakla yüz yüze. Diyarbakır’da mantin çarşaf üzerine sanat icra edenler daha çok Ermenilerdi. Puşiciler ise Ali Paşa ve Lalebey mahalleleri civarında oturan Süryanilerdi. Ben de Süryani’yim.

Mardinkapı’daki Cumhuriyet ilkokulunda okudum. Anlatılır ki; Ermeni cemaatinden Hoca Hovsep’lerin evi imiş o okul. Çok zenginlermiş Hovsep’gil. Ermeni lordu gibi derlerdi onlar için. Sonra o ev Cumhuriyet İlkokulu olmuş. Ben işte ilkokulu o okulda okudum. Sonra anlattığım nedenlerle okul hayatım bitti işte. Kendimi iş hayatında buldum. Bir daha da okul işi gündeme gelmedi.

Puşiciler hafta boyunca durmadan çalışırlardı. Eskiden hem Cuma, hem de Pazar günleri resmi tatildi. Hafta sonları haftalıklar alındı mı? Hafta sonu keyfi başlardı. Genellikle Diyarbakır’ın Hewsel bahçelerinde sazlı, sözlü eğlencelere gidilirdi.

Mahalli tabirle lakapları vardı puşicilerin... Mesela Karpuzgötgiller vardı. Hanna Sıçanyangiller vardı. Hanna Êro vardı. Frengul Ermuş, Mendilciyan Eren, Mug Uso vardı. Mug Ermenicede ‘sıçan’ demektir bilir misiniz? Ferrahyan Lütfü vardı, bunlar Palakların soyundandı. Hani Süryani yazar Naum Faik Palak var ya, işte onun kardeşioğlu. Tırpancıgiller vardı. Tırpancı Ermoş vardı. Onun 10-15 jakar makinesi de vardı. Bir de Müslüman olan Uluğ’lardan Müftüzade Mantinci Hüseyin Efendi vardı.

Göç ve gidiş yoğunlukla 1946’da başladı. Kamışlı’ya, Hasiçe’ye ve Halep’e, yani Suriye’nin şehirlerine. Ağırlıklı olarak kıyafet değişikliği etkili oldu bu göçte. Geleceğe dönük bir ümit de kalmamıştı zaten. İşsiz kalmıştık biz puşiciler. Doğdukları yerleri değil doydukları doyacakları yerleri tercih etmeye başladılar. Burada ata topraklarında kalsaydılar elbette tezgâhın mekiği durmazdı.

Bırakıp gittiler işte. Bu gidişin teferruatına da çok girmemek lazım. Hepimizi yaralar, hırpalar, boş verin. Zaten gidişin felsefesini de ben bilmem, Gittiler İşte!

Ne diyeyim ki! Zorla konuşmak durumunda kalıyorum. Bir hafta sonuydu unutmam mümkün değil. Tertemiz hafta sonu kıyafetlerimi giymiştim. Haftalığımı alıp tıraş da olmuştum. Evime doğru gidiyordum. Bu güzel görüntümü hazmedemeyen birileri “Gâvur oğlu gâvura bak hele“ dediler. Ben yuttum, hazmettim, kabullendim. Sesimi de çıkarmadım. Halen de burada Diyarbakır’dayım. Ama hazmedemeyenler de bırakıp gittiler işte, bu kadar ne yapalım.

Kürtçede bir söz vardır, derler ki ; “Bê xweda dibe. Bê xwedi nabe”. Yani tanrısız olunur, ama sahipsiz asla. Ben 1936’da ölen babamın mezarını biliyorum ama 1915’te kaybolan dedemin mezarı nerde bilmiyorum, nerdedir, işte asıl budur insanı yaralayan.”

Bunları dedi kekê Lütfi ve birkaç yıl evvel bu darı dünyada evsiz barksız kimsesiz olarak öte yakaya göçtü. Eski Amida şehrinin Meryem Ana Süryani Kadim Kilisesinin müştemilat bölümünde tek göz odasındaki birkaç parça kendi gibi yoksul “malvarlığı” cemaatinden kalan diğer yoksullara paylaştırıldı. Lütfi Usta’nın naşı İstanbul’daki bacısının mezarının yanına defnedildi.

Yaşarken gücü yetmemiş, ata dede yurdunu terk etmeye gönlü elvermemişti. Gidenlerin ardından gözyaşı dökerek “Gittiler İşte” demişti ve eklemişti “gidişin nedenini ve felsefesini bana sormayın, anlatamam hepimizi yaralar.”

Sonra o da gitmişti, öte yakaya. Gittiler İşte… 

Kaynak: BİRGÜN, Güncelleme Tarihi: 25 Ekim 2011

 
   

   


© Copyright 2008 www.suryaniler.com
tasarım: Web Tasarım