KÜLTÜR / SANAT
KEVKEB MEDINHO (ŞARK YILDIZI)

Etnik ve Dinsel Azınlıklar - Baskın ORAN

Yok Hükmündeki Millet-i Mahkumeler

1912'de Şark Yıldızı Gazetesi

Süryani Edebiyatının 2000 Yıllık Geçmişi

Süryani Kültürü ve İçsel Dönüşüm Kitabı

Gabro: Peygamber Ocağında Bir Süryani

Süryani Mistizmi Kitabı

Risk Altındaki Süryani Mimari Mirası Yayınlandı

Ufuklarımın Manastırı

Süryanice Kitap: Savaşın ve Umudun Tesellisi

Kadim Halk Süryanilerden Şlomo

Keldaniler ve Diyarbakır

Soğan Kabukları ve Adıyaman'ın Öteki Tarihi

İstanbul Süryanilerine Bakış:Mazlum ve Makul

hepsi

Süryani Dili

Süryanilerde Tiyatro ve Sinema

Süryanilerde Popüler Müzik

Süryanilerin Müzikal Çığlığı

Süryanilerde Kilise Müziği

Süryanilerde Halk Oyunları

Süryanilerde Ölüm Gelenekleri

Diyarbakır'da Geleneksel Bir Meslek Puşicilik

Turabdin'de Siboro Geleneği

Süryanilerin Yüzyıllardır Yaşattığı Sanat: Telkari

Şarabın Süryani Ustaları

Süryanilerde Paskalya Bayramı ve Hazırlıklar

Kaybolan Bir Süryani Sanatı: Basmacılık

Süryani Geleneğinde Noel (Yaldo) Bayramı

Bir Süryani Geleneği : Hano Kritho

Taştan Çıkan Beyaz Çorba: Gabula

Turabdinin Temel Yemeği Bulgur

Babağannuç

Yemek Tarifleri

 
 
Yusuf Begdaş / TURABDİN'DE SİBORO GELENEĞİ
Turabdin'de inanç ve gelenek birbirinden kopmaz bir ahenk içinde olsa da, gelenekler inançla anlam bulur. Bütün geleneklerde, muhakkak yaşatılan bir inanç vardır. Geleneği inançtan soyutlamak yanıltıcı olabilir. Genelde harcında inanç karışımı olmayan bir gelenek yapısı yok Turabdin'de.

Burada, gelenek bazen inançta somutlaşır. İnanç da gelenekte. Turabdin'deki yaşam gerçeğini anlamak için, bu topraklarda filizlenen bütün gelenek ve inanç ürünlerine bu perspektiften bakılmalı. İnanç ve gelenek, Turabdin insanlarını ayakta tutan, yaşama anlayışını şekillendiren, düşünce yapısını biçimlendiren temel öğelerin içinde yer alarak ruhani yaşamda yönlendirici rol oynarlar. Yüzyılları aşıp günümüze kadar gelebilen bu inanç gelenekleri, Mesihi inanç verileriyle, yaşam koşulları içinde yoğurulup yorumlanması, Turabdin'deki sürekliliklerine temel etken olarak gösterilebilir.
Turabdin Süryanilerinin geçmişten günümüze akan bir yaşam ırmağında bütünlüğe kavuşmasını sağlayan, geçmişiyle bugünü arasında sağlam bir bağ oluşturan bir çok inanç geleneğinin arasında "SİBORO" gelmektedir.

"Siboro" klasik Süryanice'deki "Suboro" sözcüğünün Turoyo (halkın konuştuğu ağız)'da hafif bir değişime uğrayan halidir. Türkçe'de "muştulama, müjdeleme" anlamına geliyor. Meryem Ana'nın İsa Mesih'e gebe kalacağını bildiren müjdelemenin bir anısı olarak, her yıl 25 Mart'ta kutlanan bu bayrama Süryani Kilise'sinin geleneğinde "Suboro" denilmektedir.

Bu bayramın kutlanması, Turabdin'de evlerde yaşanan somut hazırlıkların verdiği anlamlı ama ruhani bir heyecandan sonra gerçekleşir. Hazırlıklar, bu bayramın belli başlı özelliği olan siboro örgüsü ve mayasız hamurda düğümlenmektedir. Çünkü bayram sevinci, siboro örgüsü ve mayasız hamurların yoğurulmasıyla doruğa ulaşırken, çok eskilere dayanan bir inançsal geleneğin devamlılığı da burada göze çarpmaktadır.

Suboro bayramının Turabdin'de iki gelenek yapısı var: Bunun bir göstergesi olarak, bayram akşamı biri beyaz, diğeri kırmızı iki ipin örülmesiyle renkli bir sicim oluşturulur. Sicimin beyazlığı İsa Mesih'in tanrısallığına, kırmızılığı ise insanlığına işaret etmektedir.

Bazı yerlerde de beyaz, kırmızı ve siyah renklerden oluşan sicimler oluşturulur. Buradaki yoruma göre üç renk, Kutsal Üçlüğe (teslise); başka yoruma göre de, siyah renk İsa Mesih'in ızdıraplarına ve ölümüne, kırmızı çarmıha akıtılan kanına, beyaz ise paklığına işaret etmektedir.

Meryem Ana'nın nitelikleri göz önünde bulundurularak, bu sicim evin bakire kızlarının "Yaşam Ekmeği Benim" Süryanice ilahisinin eşliğinde yoğurduğu mayasız hamurun üzerine haç şeklinde konulur. Üzerine de evde mevcut bütün tahıllar eklenir. Sonra, evin damına çıkartılarak geceyi aydınlatan yıldızların ve ay ışığının altında, ilahiler söylenerek bir süre öyle bekletilir. Ruhaninin okuyacağı özel dualardan sonra, kilisedeki İncil'in altına konulur. Ayinden sonra cemaat üyelerine dağıtılır.
Geleneksel olarak, her yıl siboro gecesinde evin eski mayası yeni maya ile değiştirilir. Bayram sabahı erkenden, o hamurdan "buğro" diye adlandırılan ayin ekmeği (burşan) yapılır. Bazı burşanlar, aile fertlerine ve akrabalara verilirken bazıları da bereket amacıyla yıl boyu evlere, tarla ve bağlara bırakılır. Arta kalanlar ise hayvanlara yedirilir.

Burşanların bu şekildeki dağıtımı, İsa Mesih'in dünyaya gelişini insanlara ve doğaya müjdeleyen bir gelenek olarak kabul edilir.

Bir değneğin başında, tarla veya bağların orta kısmına yerleştirilen burşanlara ulaşan ilk orakçı, burşan değneğini aldığı gibi anında kırıverir. Bununla hasat döneminin yorgunluğuna karşı, sırt direncinin arttırıldığına kanaat getirilir.

Siboro örgüsü için oluşturulan sicimle ise, aile fertleri arasında bölüştürülerek Paskalya bayramının ikinci gününe kadar kollara, parmaklara, kulaklara ve boyunlara takılır. Çıkarıldıklarında, inançsal saygının ifadesi olarak, kilise duvarlarındaki deliklere konulurlar. Veya bayramda yapılan "daşişto" sütlaçının yapıldığı ateşin altında yakılırlar.

Birlikte yaşamanın dayattığı etkileşimin bir yansıması olarak, bu siboro geleneği Turabdin'deki farklı dinler arasında da görülmektedir. Yezidiler, bu geleneği Süryaniler gibi uygularken; Kürtler ve Mhalmiler (Müslüman olmuş Süryaniler)'de bu gelenek sadece örgü şeklinde kendisini göstermektedir. Mhalmilerin mavi ve beyaz iplerden ördükleri sicimlere "Basımbar" adı verilir. Aynı ifadeyi Arapça konuşan Süryaniler de kullanmaktadırlar.

Bu da gösteriyor ki, dinler farklı olsa da, bazı inanç ve gelenekler tarihin akışın içinde değişime uğramayan canlı bir birlikteliğin bölgesel yansımalarıdır. Aynı geleneğin başka bir yorumlanmış şeklidir.

 
   

   


© Copyright 2008 www.suryaniler.com
tasarım: Web Tasarım