Batman Müze Müdürlüğünün çalışmalarıyla gündeme gelen bin 500 yıllık tarihi Mor Kuryakos Manastırı temizlendikçe tarih fışkırıyor. Yapılan çalışmalarla büyük bir kısmı temizlenen manastırın tarihi gün yüzüne çıkmaya başlıyor.

Batman’ın Beşiri İlçesi Ayrancı Köyü’nde bulunan Mor Kuryakus Manastırı, bakımsızlık nedeniyle pislikten geçilmez durumdayken, Batman Müze Müdürlüğü tarafından temizlenmeye başlandı.

HAYVAN PİSLİKLERİ TEMİZLENDİ

5. Yüzyılda Mezopotamya bölgesinin ilk Manastırı olarak bilinen 1500 yıllık Mor Kuryakos Manastırı, köylülerce ahır ve ambar olarak kullanılıyordu. Müze’nin çalışmalarıyla çöpler ve tonlarca hayvan pisliği temizlendi. Hayvan pisliği ve çöp atıklarıyla dolu olan manastırda temizlik çalışmaları başlatan Müze Müdürü Tenzile Uysal, 2 müze uzmanı ve 10 temizlik işçisiyle çalışmaları yaptıklarını kaydetti.

MANASTIR BİRÇOK MEDENİYETLERE EV SAHİPLİĞİ YAPTI

Mor Kuryakus Manastırı, ilk çağdaki sınırları Dicle Nehrinin güney kıyısından başlayıp, Suriye sınırına kadar uzanan ve dini yönetim açısından Hasankeyf’teki Başpsikoposluğa bağlı olan bölgeye Tur Abdin denildiği bilinmekte olduğunu belirten Müze Müdürü Uysal, “Müslümanlar, Hıristiyanlar ve yezidiler gibi birçok farklı din ve milliyetin bir arada yaşadığı Tur Abdın bölgesi, Süryanilerce “kutsal toprak” ve “anavatan” olarak kabul edilmektedir. Bu bölgenin en uç noktasındaki Mor Kuryakus Manastırı, bu bölgede yer alan 80’e yakın kilise ve manastır içinde önemli bir yer tutmaktadır” ifadesini kullandı.

MANASTIR DIŞTAN DİKDÖRTGEN, İÇTEN KARE

Manastırın 5. Yüzyılda inşa edildiği ve bu nedenle Deyrulzafaranla yaşıt olduğu tahmin edilmekte olduğunu dile getiren Uysal, “Manastır 2340 m2 bir alan üzerine kurulmuş olup, üstü kapalı, dar ve uzun geçitlerle yeraltına uzanan zemin katıyla birlikte üç katlı bir yapı olduğu düşünülmektedir. Dıştan dikdörtgen planlı, içten de kare planlı iki avlusu bulunmaktadır. Yapının ikinci avlusunun doğu, batı ve güney tarafı revaklarla çevrilidir; özellikle avlunun güney tarafındaki revakların gerisinde birbirine bitişik çok sayıda oda bulunmaktadır. Yapının güneydoğusunda içindeki süslemelerden anlaşıldığı kadarıyla buranın kilise ya da manastırın metropolitine ait olduğu sanılan bir mekan dikkati çekmektedir” dedi.

MOR KYRİAKOS ÖZEL BİR YERE SAHİPTİR

Mor Kyriakos (Kuryakos) Manastırı hakkında geniş bilgi veren Müze Müdürü Tenzile Uysal, Manastır Süryani Hıristiyanları tarafından kutsal kabul edilen Turabdin bölgesinin en uç noktasında bulunmaktadır. Turabdin Bölgesi’nin sınırları, batıda Mardin, kuzeyde Hasankeyf, doğuda Cizre ve güneyde Nusaybin’e kadar uzanmaktadır. Müslümanlar, Hıristiyanlar ve Yezidiler gibi birçok farklı din ve milletin bir arada yaşadığı Turabdin Bölgesi, Süryanilerce ‘kutsal Toprak’ olarak kabul edilmektedir. Süryani Ortodokslarının en önemli manastır ve kiliselerinin bulunduğu bu bölge, manastırlarının çokluğu nedeniyle ‘Doğu’nun Athos’u’ olarak da adlandırılmaktadır. Tarihsel bölgede bulunan Mor Kyriakos (Kuryakos) Manastırı dini merkez olarak kullanılmış önemli bir yapıdır ve bölgenin ilk manastırı olması ve inşasından sonra yeni manastırların açılmasına ön ayak olması açısından özel bir yere sahiptir” vurgusu yaptı.

YULİTİ M.S. 304 YILINDA ÖLDÜRÜLÜR

Süryani Kilise takviminde 15 Temmuz günü “Mor Kuryakos ve annesi Yuliti” günü olarak kutlanmakta olduğunu dile getiren Uysal şunları dedi: “Babası orduda general, annesi kraliyet sarayından olan Mor Kuryakos varlıklı bir aileye mensuptu. Mor Kuryakos henüz 3 yaşında iken babasını kaybeder. Kral putlara tapmayı ret edenleri öldüreceğini ilan edince, Mor Kuryakos’un annesi Yuliti putlara tapınmayı ret edince oğlunu ve iki hizmetçisini alarak Konya’ya kaçar. Orada da durumun tehlikeli olduğunu görünce Tarsus’a gider. Fakat burada ihbar edilmesi üzerine Vali Aleksander’in huzuruna getirilir. Vali ona, kim olduğunu sorunca, Hıristiyan olduğunu ve kraliyet soyundan geldiğini söyler. Vali ilk önce onu putlara tapma konusunda ikna etmeye çalışır. Onun kararlılığını görünce kucağındaki çocuğu Kuryakos’u elinden alıp yere fırlatır. Kral, anne Yuliti’in önce kırbaçlanmasını daha sonar da başının kesilmesini emreder. Kuryakos ve annesi Yuliti m.s. 304 yılında öldürülür.”

TYÇP ÇALIŞMALARI BAŞLANILMASI BEKLENİYOR

Batman Müze Müdürü Tenzile Uysal Mor Kuryakus Manastırında 7 gündür çalışmalara ara verildiğini belirterek, Toplum Yararına Çalışma Programı (TYÇP) kapsamında çalışmaların tekrar başlamasını bekliyoruz. İş-Kur Müdürlüğünün göndereceği işçilerle çalışmalarını aralıksız devam edeceğini kaydeden Uysal, “Birçok medeniyete ev sahipliği yapan manastırın ahır ve çöplük olarak kullanılmasına izin vermeyeceğiz. İşçilerin gelmesiyle çalışmalarımız kaldığı yerden devam edecek” şeklinde konuştu. 

Kaynak: Doğu ve Güneydoğu Star Gazetesi, Yusuf Uyanık Fatih Arı /BATMAN

Güncelleme Tarihi: 18 Temmuz 2012