Yüzlerce yıllık geçmişe sahip olan Midyat telkari gümüş işlemeciliği, modern tekniklerle üretilen döküm gümüşler karşısında ayakta durmaya çalışıyor. İnce, yorucu el işçiliği ve zarafetiyle tanınan telkari gümüş işlemeciliği, teknolojik imkânlarla üretilen döküm gümüş ürünleri karşısında kan kaybediyor. Midyat’ın kültürel ve tarihi zenginliğinin önemli bir parçası olan el işi gümüş işlemeciliği telkarinin eski canlılığını kazanması için Süryani ustalar harekete geçti.

Midyat ilçesinde faaliyet gösteren Aslan, İshtar ve Rönesans telkari gümüş işleme atölyelerinde çalışan Süryani telkari ustaları modern makinelerle üretilen döküm gümüş karşısında telkarinin korunması gerektiğini belirtiyorlar. Ancak ustalara göre telkarinin son dönemlerde kuyumcuların ticari hırsına kurban edildiğini ve bu yüzden zanaatın itibarının gölgelendiğini belirtiyorlar.

Telkari ustası Murat Aslan, orijinal telkari ürünü almak isteyenlere şu öneride bulundu; “El işi telkari ürününün arkasında “Midyat 950” ibaresinin olması gerekiyor. Bunun yazılı olmadığı gümüşleri satın almayın” dedi.

Yaşları 13 ile 35 arasında değişen 12 Süryani telkari ustası, telkari gümüş işleme sanatının yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kaldığını ifade ettiler. Makinelerle üretilen döküm gümüş nedeniyle bu meslekten artık geçimlerinin sağlayacak kadar para da kazanamadıklarını belirten ustalar, gidişatın bu şekilde devam etmesi halinde en fazla iki yıl içinde mesleği bırakmak zorunda kalacaklarını söylüyorlar.

Telkari gümüş işleme ürünlerine ilginin önceden çok büyük olduğuna işaret eden İshtar Telkari Gümüş Atölyesi Sahibi Afrem Gürkan, “Önceden yılda yaklaşık 100 kg gümüş işleyip satıyorduk. Şimdi ise yılda en fazla üretebildiğimiz miktar 20 kg geçmiyor. Makinelerle üretilen döküm gümüşün piyasada artmasıyla birlikte telkaride ciddi bir düşüş yaşandı. Ürettiğimiz ürünler hem kaliteli hem de el işçiliği çok fazla olduğundan gramını 2 YTL den satıyoruz. Döküm olan ürünlerin de gramı 1,5 YTL den satılıyor ” dedi.

Atölyelerde sipariş üzeri çalıştıklarını belirten Gürkan, “Büyük parça olarak tabir edilen; kemer, tepsi, şekerlik, mücevherat kutusu, vazo, gondol ve viskilik, peçetelik, fotoğraf çerçevesi, kupa, gelinlik tacı, isimlik işlerini yapıyoruz” dedi.

Aslan Telkari İşleme Atölyesi Sahibi Murat Aslan, “Teknoloji olarak bizim mesleğimizde de ilerleme var. Bu durum hem bizler hem de müşteriler için olumlu karşılanabilir. Ancak telkari gümüş işlemeciliğini yapan çok az kişi kalmışız. Telkari gümüşünün prestiji şu an ciddi bir tehlikeyle karşı karşıyadır. Bu durum böyle devam ederse çok geçmeden atölyelerimize kilit vurmak zorunda kalacağız. Gümüş dünyanın her yerinde satılıyor, Midyat gümüşünü farklı kılan el işi göz nuru olmasıdır” dedi.

Rönesans Telkari Atölyesi Sahibi Gabriel Orak da, “28 yaşındayım şuan 17 yıldır bu mesleği yapıyorum. Telkari gümüş işleme sanatıyla yapılan bütün çalışmaları yapabilecek kabiliyetim ve bilgim var. Midyat gümüşüne ilgi bildim bileli var. Şimdi bile telkari gümüşüne ilgi çok büyük ama esnaflar müşterileri yanlış yönlendirince işlerde çok ciddi anlamda düşüş yaşandı. Bu mesleği 40 yaşınıza kadar yapabiliyorsunuz, sonrasında bir çöküş başlıyor insanda. Bu zamana kadar bir sermaye biriktirmek gerekiyor, yaşamınızın geri kalanı ve çocuklarınız için. Üzülerek söylemek istiyorum ki artık bu meslekte geleceğimizi göremiyoruz” dedi.

Haber ve Fotoğraflar : Midyat Habur Gazetesi, M.Halis İŞ

Güncelleme Tarihi:21 Temmuz 2008