SÜRYANİ TARİHİ
Süryaniler Kimdir?

Eski Tarih

Süryani Tarihinde Bölünmeler

Sessiz Sedasız

Kültür

Risk Altındaki Süryani Mimari Mirası İçin Çağrı

Avrupalı Süryanilerden Orman Bakanına Çağrı

Süryanilerden Tur İzlo'da Yeni Yatırımlar

Malfono Mor NARSAY ve Kendini Tanımak

Kadim Halk Süryanilerden Şlomo yani Selam var

Papaz Diril: Cevap Bekleyen Çok Soru Var

Süryani Göçüne An'larla Tanıklık

İsveç'ten Dünyaya Ezilen Halkların Haberleri

hepsi

 
 
/ POSTA KODU 47500 MARDİN/ANITLI (HAH) GERİ DÖNÜŞ

Güneydoğu Anadolu'da Süryanilerin en yoğun yaşadığı yerleşimlerden biri olan HAH (Anıtlı) köyü, her yıl, Meryemana'nın İntikali nedeniyle yapılan ayinde, yıllar öncesinde Türkiye'yi terk eden yüzlerce Süryaniyi Meryem Ana Manastırı'nda buluşturuyor.

Dergide Yazıya Giriş Olarak Kullanılan ResimSöylenceye göre, 2005 yıl önce Hz. İsa'nın doğacağını önceden öğrenen ve doğudan gelen 12 Müneccim? Kral, Turabdin doruklarındaki Hah şehrinde (Anıtlı) çadırlarını kurarlar. Aralarından seçtikleri üç kralı, doğuda görmüş oldukları yıldızın rehberliğinde, Yahudilerin kralı olarak yeni doğacak çocuğa hediyelerini vermek ve O'na tapınmak üzere yolcu ederler. Üç kral Beytlehem'e, Hz. İsa'nın doğduğu yere gelirler ve ona hediyeler sunarlar. Sonra da Hz. İsa'nın onlara verdiği örtüyü alıp dokuz kralın konakladığı Hah'a dönerler. Verilen bez parçasını, her birinde bir anı kalsın diye 12 parçaya bölmeye çalışırlar ama başaramazlar. Bunun üzerine Tanrı onlara bir fikir verir: "Elbiseyi yakıp külünü aranızda paylaşın!" Ateşe attıkları elbise, ansızın, üzerine her birinin resmi ve ismi kazınmış 12 altın kalıba dönüşür. Bu mucize üzerine, Meryem'in anısına, dünyanın sonuna kadar ayakta kalacak bir anıt inşa etmeye karar verirler ve Meryem Ana Manastırı'nın temellerini atmaya başlarlar...

Midyat'ın her kıvrımını kuşatan, sis gibi yoğun ve bunaltıcı sıcakla temas ettikten sonra Meryem Ana Manastırı'nın serin avlusu, adeta cennet gibi geliyor; bir çardağın altında, manastırın rahibi Muşe Gürbüz, "Şunoyo d'Yoldath Aloho" (Meryemana'nın İntikali) nedeniyle düzenlenecek ayin için dünyanın dört bir yanından buraya gelen Süryaniler'den bir grupla sohbet ediyor... Ancak bilgi sahibi olanların ulaşabileceği, adeta gözden uzak, Turabdin Dağları'nın gölgesine sinmiş bu manastır her yıl Ağustos ayında, bayram için Fransa, Almanya, Belçika, İsveç, Avusturya ve Hollanda'dan gelen çok sayıda Süryani ile doluyor.

Midyat'a Bağlı HAH (Anıtlı) Köyünün Genel GörünümüMidyat'ın Bote (Bardakçı) köyünde doğan 39 yaşındaki Yakup Mutlu, 20 yıldır Hollanda'da yaşıyor. Bir ilkokulda Süryanice dersi veren Mutlu da ayin için Midyat'a gelenlerden. 30 öğrencisini de yanında getirmiş.

Yakup Mutlu, "Vücudum Hollanda'da belki ama ruhum Midyat'ta, bu coğrafyada dolaşıyor. Bu, yurtdışında yaşayan tüm Mardinli Süryaniler için böyle" diyor. Doğup büyüdüğü yerlerden çok uzaklarda yaşamak, belli ki hasreti iyice koyultuyor. Kızının ismini Edessa (bir dönem Süryanilerin yoğun olarak yaşadığı kentlerden biri olan Urfa'nın eski ismi) koyması da bu yüzden olmalı...

Mutlu'nun amcası buradaki köyüne dönüp yerleşenler arasında. Kendisi de "daha uygun koşulların sağlanmasını" bekliyor "dönmek" için. Hasrete dayanamayanlar, ruhlarının dolanıp durduğu coğrafyanın kilometrelerce uzaklardan "gel" diyen sesine dayanamayanlar, bir "tersine göç" yaşıyor nicedir...

Süryaniler'in Türkiye'deki nüfusu 25.000'i geçmiyor; daha çok Mardin, Midyat, Adıyaman, Malatya, Elazığ, Diyarbakır, Ankara ve İstanbul'da yaşıyorlar. İstanbul'da farklı semtlerde yaşayan Süryani toplumunun büyük bölümünü ise Mardin'den göç edenler oluşturuyor. İstanbul Süryani Metropolitliği'nin rakamlarına göre, bugün dünyada yaklaşık 3,5 milyon kadar Süryani olduğu tahmin ediliyor. Türkiye'den göç edenlerin büyük bölümü İsveç, Almanya, Belçika, Hollanda ve diğer Avrupa ülkelerinde yaşıyor. Hindistan'da ise yaklaşık 2,5 milyon Süryani'nin yaşadığı belirtiliyor.

Hah Meryem Ana Manastırı AvlusuAyinin yapıldığı Meryem Ana Manastırı, eski Mezopotamya'daki kökleri 5000 yıl öncesine kadar giden Midyat Süryanileri'nin, en yoğun olduğu köylerden biri olan Anıtlı (Hah) köyünün girişinde yer alıyor. Geçmişi İÖ 1000 yıllarına kadar uzanan köy, Midyat'ın kuzeydoğusunda; üzüm bağları, nar, üzüm, incir ve badem ağaçlarıyla çevrili yüksekçe bir alan üzerinde kurulmuş. Midyat kent merkezinden çıkıp ana caddeden kuzeye saparak Turabdin Dağları'nın kalbine doğru ilerliyoruz...

Özgün bir mimari dokuya sahip Meryem Ana Manastırı'nın Süryanice adı, Yoldath Aloho... Kare planı ve merkezi kubbesiyle sadece Süryaniler'in önemli manastırlarından biri olan Deyrülzafaran Manastırı ile karşılaştırılabiliyor. Bu manastırın 1. yüzyıldan kaldığı sanılıyor. Dikkat çekici merkezi kubbesinin dış kaplaması ve çan kulesi ise 20. yüzyılda eklenmiş.

Manastır'daki Ayini TurabdinMetropoliti YönetiyorŞafak vaktiyle birlikte başlayacak ayiniçinmanastırda hummalı bir çalışma var... Süryani inancına göre ayinden önceki beş gün boyunca hayvansal gıdalar yenmiyor. Bu yüzden devasa büyüklükteki kazanlarda sadece pilav ve etsiz türlü (zeytinyağlı) hazırlanıyor. Daharadikal olanlar, beş gün boyunca güneş batana kadar oruç tutuyorlar. Her sınıf ve yaştan onlarca Süryani, manastırın geniş avlusunu doldurduktan sonra, Turabdin Metropoliti Timotheos Samuel Aktaş, Meryem Ana'nın ruhuna ilahiler, dualar okuyor. Bu, asıl ayin için bir tür ön hazırlık.


Hah (Anıtlı) Köyünde Buğday Eleyen Süryanilerİsa Mesih'in dili Aramca'yı konuşan ve kitleler halinde Hıristiyanlığa geçen ilk ulus olarak kabul edilen Süryanilerin kökeni konusunda üç farklı görüş var. İlki, Süryani halkının Aramca konuşması nedeniyle köklerinin İÖ 11. ve 8. yüzyıllarda Suriye'nin kuzeyinde yaşayan Aramiler'den geldiği tezi. Bu teze göre, Mezopotamya bölgesine yaklaşık İÖ 2000 yılın sonlarına doğru ufak gruplar halinde gelen Süryaniler (o dönem Aramiler olarak anılıyordu), kolay dilleri sayesinde önce Mezopotamya bölgesinin ticaretine hâkim olmuş, sonra da bölgede siyasi olarak hüküm sürmüşler. Zaman içerisinde Suriye yarımadası, Fırat ve Dicle'nin verimli toprakları ile Güneydoğu Anadolu bölgesinin içlerine kadar dağılmışlar.

Süryaniler'in kökeni konusunda ikinci tez, eski Mezopotamya'da imparatorluklar kurmuş olan Asurlular'ın torunları oldukları yolunda. İÖ 3000'lerde Sümer'in kuzeyinde yer alan Akkad Ülkesi'nde ve Orta Fırat Havzası'nda birçok bağımsız site devlet kuran Akkadlar, Asur halkının da çekirdeğini oluşturuyor.

Bu iki görüşe karşı ileri sürülen üçüncü tez ise Süryanilerin kökeninin eski Mezopotamya halklarına dayandığına işaret ediyor. Buna göre, Süryaniler'in kökenini sadece Asurlular ve Aramiler'e dayandırmak doğru değil. Çünkü Mezopotamya'nın geçmişinde Fenikeliler, Keldaniler, Babilliler, Kenanlılar gibi halklar var ve Süryaniler bu halkların toplamından geliyor.

NOT: Bu yazı ve resimler NATİONAL GEOGRAPHİC TÜRKİYE dergisinin ARALIK 2005 sayısında yayınlanmış olup, dergiden alınan izinle burada yayınlanmıştır.
(FOTOĞRAFLAR: SELMET GÜLER, YAZI: BAKİ KOŞAR)

Resimler ve Yazı için NATİONAL GEOGRAPHİC TÜRKİYE dergisine teşekkür ederiz.

Güncelleme Tarihi: 3 Ocak 2006

 
   

   


© Copyright 2008 www.suryaniler.com
tasarım: Web Tasarım