“Sende doğdum sende ölmek isterim ey vatanım !
Eylerim arz-ı turabında gömülsün bu tenim…”

Naum Faik ’in gömülmek istediği vatanı Diyarbakır ; kendi diliyle yani Süryanice Omid’dir.

Ancak topraklarının en derinine gömülememiştir vatanının. Dünyanın her yerinde tanınan, belki bir tek kendi memleketinde, Diyarbakır ’da bilinmeyen bir aydın Naum Faik .

Öğretmen, yazar, dil bilimci, gazeteci, dernek yöneticisi, yayıncı, şair… Ama en çok da yurtseverliğidir bütün üretimini ve çabasının temeli. Sadece mensubu olduğu Süryani halkının değil Diyarbakır ’ın sosyal hayatına katkıları bulunan Melfono (öğretmen) Naum Faik ’in doğumunun 140, ölümünün 78. yıldönümü bugün.

1936 yılında Murat Fuat Çıkkı tarafından hayatı anlatılan “Naum Faik ve Süryani Rönesansı ” kitabında, kitabın yayıncısı Ragıp Zarakolu , “Bugün kendi yetiştiği topraklarda adı bile bilinmeyen Naum Faik ’in anısının artık doğduğu kentte de anılması , adının yaşatılması ve çok gecikmeden, onun adının verildiği bir sokak ile, bir büst ile bir Asuri / Süryani / Keldani / Nasturi Kültürü Araştırma Merkezinin kuruluşu ile anısının kalıcı kılınması dileğiyle.” sözleri ile anlatıyor bu durumu.

Anadil eğitimine önem verdi

Onun hakkında yazan nadir isimlerden biri de Diyarbakırlı yazar Mehmet Şimşek . Naum Faik ’in hayatını onun derlemelerinden aktarıyoruz.

Yakup Palak’ın oğlu İlyas ’tan olma, Sefer kızı Seyyide’den doğma Naum Faik Palak. 1868’de Diyarbakır ’da doğar. Liseye 1881’de başlar. Eğitimi süresince Süryanice , Arapça , Türkçe , Farsça dilleriyle beraber musiki, tabii ilimler, matematik , spor, Fransızcaya giriş derslerini alır. Ancak okulu ekonomik nedenlerden dolayı kapanınca eğitimi yarım kalır. Bundan sonra kendini yetiştirmeye başlar ve öğretmen olur. Süryani cemaati içinde, Diyarbakır ’dan Urfa ’ya Adıyaman ’a kadar çeşitli kent ve köylerde 24 yıl öğretmenlik yapar. Özellikle Süryani çocukların kendi dillerini öğrenmeleri için büyük çaba gösterir .

Ancak halkların birbirine karşı kışkırtıldığı dönemler de başlamıştır yine. 1895’te bölge Hıristiyanlarına karşı baskılar artar. Hıristiyanların çoğu, şehirdeki Süryani Meryem Ana Kilisesi ’ne sığınır. Aralarında Naum Faik de vardır. Ortamın düzelmesiyle ancak normal yaşamlarına başlayabilirler.

1908’te İkinci Meşrutiyet ile birlikte İntibah (uyanış ) derneği kurulur ve Naum Faik de bu dernekte çalışmaya başlar. Derneğin yayım işlerini düzenleyip, bültenlerini de yazar. Bir yıl sonra Kevkeb Medinho (Şark Yıldızı) adlı Süryanice , Türkçe , Arapça gazeteyi, Diyarbakır ’da yayınlamaya başlar. İlk Süryanice gazetedir kentteki. 8 sayfa olmak üzere Süryanice harfler ile Arapça , Türkçe ve Süryanice dillerinde yayınlanır. Toplam 43 sayı yayınlanır.

Naum Faik bu arada okuldaki görevlerine de devam eder. Konferans ve toplantılar düzenleyip, yeni okulların açılmasını, matbaaların kurulmasını, mevcut cemiyetlerin ve derneklerin birleştirilmesine yönelik çalışmalar yapar.

Ancak 1912’de İtalya ve Osmanlı Devleti arasındaki Trablusgarp Savaşları nedeniyle, Hıristiyanlara karşı yapılan eylemler ve baskılar yine artmaya başladığında Amerika ’ya göç etmek zorunda kalır. Amerika ’da da çalışmalarını bırakmaz. “Bethnahrin” adlı gazeteyi Süryanice , Arapça ve Türkçe 1916’da çıkarır. 1930 yılının Şubat ayının başlarında zatürree teşhisiyle hastalanır. Doğumgünü olan 5 Şubat ’ta ise toprağında ölmeyi istediği vatanından çok uzakta, Diyarbakır özlemiyle yaşamına veda eder.

Bugün Suriçi ’ndeki evi harabe durumundadır Naum Faik ’in. Halkı da kendi ile aynı kaderi paylaşarak ya ölmüş ya göç etmiştir bu kentten. Bu yüzden geriye kalan birkaç Diyarbakırlı Süryani ’dir bugün kendi memleketinde onun yasını tutacak olan. Aslında tarihi ve kültürel değerlerine sahip çıkmasıyla bilinen Diyarbakır halkı onu da hatırlayana kadar…

Mehmet Şimşek : Dünya tanıyor Diyarbakır bilmiyor

Naum Faik ’in basın yayın faaliyetleri o dönemde İstanbul ’da başlayan ve Anadolu ’ya yayılan modernleşmenin sonucudur aslında. Naum Faik Diyarbakır Süryani topluluğunu bir arada tutabilmenin yolunu arıyor.

Naum Faik ’i bütün dünya tanıyor. Tanımayan bir yer varsa Diyarbakır ’dır.

Evrensel Gazetesi, Elif Görgü

Güncelleme Tarihi: 6 Şubat 2008