Rojava Bölgesi olarak da tanımlanan Batı Kürdistan’da, bir diğer deyimle Suriye’nin kuzeyinde, 6-7 Ocak tarihlerinde, Kürd, Arap, Asuri-Süryani, Çeçen ve Ermenilerin temsil edildiği ‘Rojava Özerk Yönetimi Yasama Meclisi’nin kararı ile üç kantona ayırmıştı. 21 Ocak’ta Cizire, 27 Ocak’ta Kobani ve 29 Ocak’ta ise Efrin kantonu özerkliklerini ilan etmişti. Yönetim modeli; ‘Kanton sistemi’, ‘Yasama Meclisi’, ‘Yönetim’, ‘Adalet ve Yüksek Seçim Kurulu’olarak dört ayak üzerine oturtulan, Batı Kürdistan / Rojava Bölgesi’nde üç dil, Kürdçe, Arapça ve Süryanice resmi dil olarak kabul edildi.

Ortadoğu’nun en kadim halklarından olan ve 5500 yıllık geçmişe sahip ana dilleri Aramice’yi de yaşatmaya çalışan Süryanilerin beklentileri nelerdir? Bölgedeki etkileri, konumları ne, aktif siyasetin içinde yer alacaklar mı?

Bu sorulara, merkezi Belçika’nın başkenti Brüksel’de bulunan ‘Avrupa Süryaniler Birliği’ (European Syriac Union, ESU) üyesi ve 10 yıldır, Avrupa Birliği yetkilileri ile Süryanilerin talepleri konusunda çalışmalar yapan David Vergili cevap verdi.

Suriye’de yaşayan Süryaniler için ‘Rojava Devrimi’ ne anlama geliyor? Süryaniler ‘Rojava Devrimi’ diye adlandırılan süreçte hangi adımları attılar?

David Vergili: Suriye’de Rojava Bölgesi’nde oluşan yeni yapılanma Süryaniler açısından önemli ve zaruri bir hamleydi. Suriye genelinde üç yıldır devam eden çatışma ortamı ve uzun yıllardan beri ayakta olan sistem halkların taleplerini karşılayacak durumda değildi. Süryaniler asırlardan beri Suriye’nin yerli bir halkıdır. Suriye’nin farklı bölgelerinde varlıkları mevcuttur. Bununla beraber Rojava’da önemli bir Süryani varlığı mevcuttur. Son iki yıldır ve özellikle El Kaide’ye bağlı grupların bölgeye saldırmasıyla, yeni ve toplu bir sistemin inşası gerekli kılındı. Süryaniler de bu süre zarfında Kürdler ile beraber yeni sistemin kurulmasında aktif rol oynadılar. Bölgede güvenlik, eğitim ve kamu işlerinin eksiksiz yerine getirilmesi için çalışmalar yapıldı. Bölge halkının ihtiyaçları ve gündelik hayatı kolaylaştırıcı önlemler alındı.

Bu bölgede, yüzyıllardır Asuri, Süryani, Hıristiyanlar, Araplar ve diğerleri hep beraber yaşadılar. ‘Batı Kürdistan’yani Rojava’da kısa bir süre önce sırasıyla Cizire, Kobani ve Efrin’de Kürdlerin istediği ‘Demokratik Özerklik’ ilan edildi. Süryaniler olarak sizin istediğiniz ne idi? İstediğiniz gibi oldu mu?

Rojava’da ilan edilen ‘Demokratik Özerklik’ bölge halkının taleplerini en iyi şekilde karşılamak ve var olan tıkanıklığı aşmak için gerçekleştirilen bir projedir. Suriye’de devam eden savaşı ve yıllardır sürdürülen siyasetler göz önüne bulundurulduğunda merkeziyetçi yapının iflas ettiğini kolaylıkla görmekteyiz. Rojava’da Süryaniler Cizire’de önemli nüfusları mevcuttur. Süryaniler açısından Rojava’da ilan edilen ‘Demokratik Özerklik’ halkların ortak paydasını ve eşitliklerini kabul eden ve bu anlamda bütün bölgedeki halkların temsilini demokratik ve eşitlikçi bir şekilde kabul gören bir yapılanmadır. Süryaniler yeni oluşmakta olan Suriye ve Ortadoğu denkleminde yerlerini ve haklarını garanti altına almak için mücadele vermekteler. Rojava’da hayata geçen yeni yapılanma bu anlamda Süryanilerin taleplerini karşılayan bir projedir.

Özellikle, Patriklik Merkezi’nizin 1932 yılından bu yana Suriye’de bulunmasından dolayı, Suriye sizin için çok önemli. Rojava Bölgesi’nde Süryaniler hangi yoğunlukta yaşıyorlar?

David Vergili: Süryaniler Suriye’nin farklı bölgelerinde ve yerleşim birimlerinde mevcutlar. Rojava’da ise özellikle Cizire bölgesinde Qamişlo, Hasake ve bu bölgedeki köylerde Süryaniler bulunmaktadır. Bazı köylerde sadece Süryaniler yaşamakta ve bazı köylerde de diğer halklar ile beraber yaşamaktalar.

‘Türkiye’de Milli Eğitim Müdürlüğü, ‘Siz asli unsursunuz, azınlık olmadığınız için de yabancı dilde eğitim yapamazsınız’ gerekçesi ile Süryani Cemaati mensubu çocukların 5500 yıllık dillerini öğrenmek için, -Lozan Antlaşması ile hakları olmasına rağmen- anaokulu açabilme başvurularını reddetmişti. Uzun uğraşılardan sonra, Süryani Cemaati Lozan Antlaşması ile verilen haklarına tekrar kavuştu. Süryanice Rojava’da, Kürdçe ve Arapça ile birlikte 3. resmi dil olarak kabul edildi. Bu konuda nasıl bir çalışmanız oldu?

Rojava’da Süryaniler diğer bölge halkları gibi yeni oluşan parametreler dahilinde yeni bir sistemin inşasında yerini aldılar. Oluşturulan ‘Demokratik Özerklik’ projesi gereği ve Süryanilerin hem talebi hem de önemli bir nüfusa sahip olmalarından dolayı Süryanice resmi dil statüsünü kazandı. Bunun öncesinde ve şimdi de bu anlamda müfredatın oluşturulması, kalifiye elemanın hazırlanması ve diğer teknik sorunların giderilmesi için çalışmalar yapılmaktadır. Şu anda da bazı okullarda Süryanice resmi dil olarak okutulmakta ve öğretilmektedir.

Rojava’da Süryaniler siyasetin içinde nasıl yer alacaklar?

David Vergili: Rojava bölgesinde Süryaniler siyasetin tam ortasında ve içinde olacaklar. Yeni oluşturulan yapı Süryanilere büyük fırsatlar vermekle beraber büyük sorumluluklar da yüklemektedir. Süryaniler bölge halkları gibi hakların talep etmekte ve kendi kaderlerini kendileri tayin etmek istemekteler. Süryaniler siyasetin her kademesinde yer almaktalar. Cizire kantonunda Süryaniler yeni oluşumda yerlerini güçlü bir şekilde aldılar.

Süryaniler, Suriye’de tam vatandaşlık haklarına sahip. Rojava’daki, etkileri ve konumları nasıldır?

David Vergili: Bölgedeki Süryaniler asırlardan beri bütün olumsuzluklara, inkar ve imha siyasetlerine rağmen varlıklarını koruyabilmiş ve kültürel, sosyal yapılarını muhafaza etmiştir. Süryaniler sahip oldukları kültürel, sosyal ve ekonomik birikimleriyle bölgeye olumlu katkı sunmakta ve bölgenin daha çok gelişmesine ve ilerlemesine katkı yapmaktalar. Bölgedeki Süryaniler toplumun her katmanında yerlerini almaktalar.

Şu anda atılan ya da atılacak adımlarda, sizde gelecekte umut ve kaygı yaratacak konular var mı?

David Vergili: Genel olarak Ortadoğu bölgesi ve özelde Suriye tehlikeli bir geçiş döneminden geçmektedir. Bu kaygan zeminde ortaya çıkan boşlukların oluşmasıyla, bazı aşırı ve dinci gruplar otoritelerini kurmaya çalışmaktadırlar. Bu tür grupların varlığı bölge halkları için büyük bir tehlikedir. Bunun benzer örneğini kısa süre önce Irak’ta acı bir şekilde gördük. Savaşlara, iç savaşlara ve çatışmalara sahne olan ülkelere baktığımızda post-conflict süresinin her zaman sancılı olduğunu görmekteyiz. Bu anlamda Suriye’de böylesi bir dejavu olayının tekrarlanmaması adına bölge halkları birlikteliklerini güçlendirmeli, ortak çalışmalar ve projeler üretmeli ve bununla beraber uluslararası toplum da gelişmelere destek olmalı ve bölgenin geleceği için hazır olmalıdır.

Kaynak: BAS NEWS, Yıldız Çelik  ; Güncelleme Tarihi: 22 Şubat 2014