Süryanilerin ana yurdu olarak bilinen Turabdin Bölgesi’nin kalbi konumundaki Mor Gabriel Manastırı, Aziz Mor Gabriel’in anma günü nedeniyle yurt içi ve yurt dışından gelen 3 bin misafiri ağırladı. Türkiye ile Suriye arasında yapılan protokolle Suriye’deki 2 bin 300 Süryani, Midyat’taki Aziz Mor Gabriel’in vefat yıldönümü nedeniyle Mor Gabriel Manastırı’nda düzenlenen anma törenine katıldı. Suriye’nin Kamışlı Kaymakamlığı’ndan aldıkları idari mektupla Türkiye’ye giriş yapan Süryaniler 48 saat Türkiye’de kalacaklar.

Aziz Mor Gabriel vefatının yıl dönümünde Süryaniler tarafından düzenlenen çeşitli etkinliklerle anıldı. Süryaniler bu bayramı manevi duyguların en üst seviyeye çıktığı gün olarak tanımlamaktadırlar. Aziz Mor Gabriel’in bu dünyadan diğer dünyaya intikal ettiği gün olarak bilinen Ağustos ayının 31’nde Avrupa'nın çeşitli ülkelerinde yaşayan Midyatlı Süryaniler ve Turabdin'de yaşayan Süryaniler, Midyat’tan 23 km uzaklıkta bulunan Mor Gabriel Manastırı’nda bir araya gelerek Metropolit Timetheos Samuel Aktaş önderliğinde topluca dua edip, ayin yaptılar.

Mor Gabriel Manastırı dünyada yaşayan Süryaniler’in önemli dini merkezlerinden biridir. Kilise tarafından “İkinci Kudüs” olarak ilan edilen Mor Gabriel Manastırı, manastırlarıyla ünlü Yunanistan’daki Athos dağı’nda kurulu herhangi bir manastırdan en az 400 yıl daha eskidir. Kuruluşu, Filistin’deki Mor Saba Manastırından yaklaşık 80 yıl, Mısır, Sinai bölgesindeki Mort Katherina Manastırından da bir buçuk asır öncedir. Süryanilerin önemli bir ibadet yeridir. Mor Gabriel Manastırı, Midyat’ın güneydoğusunda; üzüm bağları, nar, üzüm, incir ve badem ağaçlarıyla çevrili yüksekçe bir alan üzerinde kurulmuştur. Sadece bilgi sahibi olanların ulaşabileceği, adeta gözden uzak, Turabdin Dağları’nın gölgesine sinmiş manastır “Şahro d’Mor Gabriel”, bayramı için Suriye, Fransa, Almanya, Belçika, İsveç, Avusturya ve Hollanda’dan gelen 3 bin Süryani ile doldu.

Süryanilerin inancına göre ayinden önceki beş gün boyunca hayvansal gıdalar yenmiyor. Bu yüzden devasa büyüklükteki kazanlarda sadece pilav ve etsiz türlü (zeytinyağlı) yemek hazırlandı ve gelen misafirlere ikram edildi.

Çoluk çocuk demeden 7'den 70'e her yaştan Süryani vatandaşın ilgi gösterdiği ayinde unutulmaz anlar yaşandı. İncil’den okunan ayetlerle başlayan anma töreni, okunan ilahiler ve yapılan dualarla devam etti. Ayin esnasında hazır bulunan vatandaşlar manevi bir hazla birbirlerine kenetlenip kendilerinden geçercesine dua ettiler. Ayin esnasında yakılan tütsüler , çevreye güzel kokular salarken dua edenleri de manevi duygulara sevk etti. Yaklaşık iki saat devam eden akşam ayini, topluca okunan dualar ertesinde sona erdi. Akşam yemeğinden sonra Suriye’den gelen ilahi korosu ve hazır bulunan din adamları vatandaşlara bir ‘ilahi’ ziyafeti verdiler. Gün ağarıncaya kadar kimileri İncil’den ayetler okuyarak, kimileri de dua ederek ve kimileri de geceyi uyuyarak geçirdi.

Sabah ayininde tekrar bir araya gelen Süryaniler “Kıddas” ismini verdikleri bu son ayinle Aziz Mor Gabriel’in vefat yıl dönümü anma törenini bitirdiler. Anma töreninden önce 5 gün boyunca oruç tutan Süryaniler, bu süre zarfında hayvansal hiçbir gıdayı yemeyip Manastıra geldiler. Anma törenin sona ermesiyle, oruçlu iken yenilmeyen hayvansal gıdaların da öğle yemeğinde verilen ‘etli’ bir yemek ziyafetiyle bu yasak sona erdi.

Öte yandan Suriye’den gelen aileler yeni doğan 3 erkek ve 1 kız bebeklerini vaftiz ettiler. Manastırda vaftiz edilen erkek bebeklere Gabriel ismi, kız çocuğuna ise Gabriella ismi verildi.

Günün anlam ve önemiyle ilgili olarak konuşma yapan Turabdin Metropoliti Timatheos Samuel Aktaş, “Süryani vatandaşlar içinde Aziz Mor Gabriel’in taşınma gününü “Şahro Bayramı”nı kendi ismi verilen Manastırda kutlamak bütün Süryanilerin arzuladığı bir duygudur. Kilise babaları tarafından ikinci Kudüs olarak anılan manastırda Mor Gabriel’in yapmış olduğu mucizelerin yanı sıra, ruhsal yetkinliği, alçak gönüllülüğü hayırseverliği ,misafirperverliği, barışçıl yönetim anlayışı ve manastırı hiçbir dönemde görülmemiş bir ihtişamla yüceltme çabaları ile yörede ayrı bir nam bırakmıştır. Bayramda bu manastırda olmak ruhsal açıdan Süryaniler için ayrı bir anlam taşımaktadır. Halk arasında şahro olarak bilinen azizlerin anma günleri, Hıristiyanlığın ilk dönemlerinden başlayarak günümüze kadar yöre halkı tarafından bir önceki geceden başlayan ve sabah ayininden sonra sunulan kahvaltı ile son bulan, coşkulu kutlanan kendine özgü bayram günleridir. Şahro günlerinde ruhsal açıdan yapıcı etkinliklerle bütün geceyi ilahiler eşliğinde uyanık kalarak geçirmeye çalışır. Yapılan ayine katılmak her Turabdin’li Süryani’nin ulaşmak istediği bir arzudur. Bayram arifesinde manastıra gelen Süryaniler, azizin mezarına uğrayarak dua eder, mum yakarak dilekte bulunur, hastalarıyla birlikte şifa dilemeye gelir, ölülerinin ruhuna dua okunması için evden yemekler getirilir, yeni doğmuş çocuklarının vaftizlerini yaptırıp onu azizin adıyla onurlandırır. Suriye’de yaşayan Süryanilerin özel izinle anma törenine katılmasını sağlayan yetkililere teşekkür ediyoruz. Dünyanın birçok ülkesinden anma törenine katılan Süryanilerin sağ salim evlerine ulaşmaları için ayinde dua ettik.” dedi.

Manastır ile ilgili bilgiler…

Mor Gabriel Manastırı, 397 yılında Mor Şmuel ve Mor Şemun tarafından kurulmuş, Roma kralları Arkadius, Honorius ve küçük Theodosius'un bağışlarıyla inşa edilmeye başlanmıştır. Manastırın 5 ve 6. yüzyıldan kalan muhteşem yapıları, Bizans dönemine ait nadir mozaikleri, kubbeleri, hareketli terasları, kapıları ve Midyat Nahit taşlarından yapılan kapı ve yapılardaki motif ve süsleri ile herkesi büyüleyen Manastır aynı zamanda dünyada yaşayan Süryaniler in önemli dini merkezlerinden biridir. Kilise tarafından “İkinci Kudüs” olarak ilan edilen Mor Gabriel Manastırı, manastırlarıyla ünlü Yunanistan’daki Athos dağı’nda kurulu herhangi bir manastırdan en az 400 yıl daha eskidir. Kuruluşu, Filistin’deki Mor Saba Manastırından yaklaşık 80 yıl, Mısır, Sinai bölgesindeki Mort Katherina Manastırından da bir buçuk asır öncedir. Dolayısıyla dünyanın en eski ve faal Hristiyan manastırından biri olma özelliğine sahip olan Mor Gabriel Manastırı aynı zamanda 16 asırdır (zaman zaman savaş va karışıklıklar nedeniyle boş kaldığı dönemler hariç) manastır yaşam tarzı ve geleneğini yaşatabilen ender manastırlardandır. Bu nedenle Mor Gabriel Manastırı hem Türkiye hem de Dünya tarih ve kültür mirasının en değerli ve görkemli yapıtlarından biridir.

Manastır tarihsel süreçte döne dönem farklı isimlerle anıldı. İlk dönemlerinde kurucularının isimlerine izafeten Mor Şmuel ve Mor Şemin Manastırı olarak tanınmıştır. “Rahiplerin Meskeni” anlamına gelen ve Süryanice’de “Dayrı d’Umro” isminden türetilen Deyr-el-Umur veya bunun da Türkçe’ye uyarlanmasıyla oluşturulan Deyrulumur ismiyle da bilinmektedir. Ancak bugün de kullanılan Mor Gabriel Manastır adlandırması, 7. yüzyılda yaşamış ve aralarında dört ölüyü de dirilttiği bir çok mucize gerçekleştiren, sade yaşamıyla azizlik mertebesine yükselen iyi ve dirayetli yönetimi ile Manastır’ın gelişmesinde çok önemli rol oynayan manastır ve Turabdin Metropoliti Mor Gabriel’in (634–668) adından gelmektedir.

Haber ve Fotoğraflar: M. Halis İŞ

Güncelleme Tarihi: 1 Eylül 2008