Midyat İlçesinde Süryani şarabı yeniden canlanıyor. Telkari ve taş işçiliği gibi alanlarda büyük hünerlere sahip oldukları bilinen Süryanilerin yıllarca evlerde ürettikleri şarapçılık göçle birlikte zamanla yok olmuştu. Bölgede huzurun tekrar tesis edilmesinden sonra göç eden ailelerin geri dönmesiyle birlikte şarapçılıkla uğraşan ailelerin kalmadığı Midyat ilçesinde tekrar bir canlanma meydana geldi.

İnancına bağlı bir toplum olan Süryanilerin kültüründe şarap önemli bir yer tutar. Hıristiyanlığın yayılması ile birlikte her manastır kendi şarabını ürettiği topraklarla çevrilmiş ve din adamları bağcılığı teşvik etmişler. İlk başlarda ev için yapılan, düğünlerde, yemek sofralarında, sohbet ortamlarında ya da misafirler geldiğinde ikram edilen şarap şimdilerde fazla üretilerek, şaraba merakı olanlara da satılıyor. Beş bin yıllık teknikle yapılan şaraplardan beyaz olanı, “Mazrone” üzümünden, kırmızı olanı da “Ĉınve Kome” üzümünden yapılıyor. Midyat ilçesinde Süryaniler yılda yaklaşık 50 bin litre şarap üretiyor.


Süryani şarabında alkol yok

Süryani ev şarabı’nın 5 bin yıl öncesinden günümüze kadar sürekli ev ortamında katkı maddesi ve alkol kullanılmaksızın üretildiğini vurgulayan Yuhanna Aktaş, şunları kaydetti: “Şarap üretimini, geleneklerimize bağlı kalarak, ev ortamında yapıyoruz. Özel bağlarımızda üretilen üzümleri tercih ediyoruz. Daha önce manastır, kilise ve evler için sınırlı sayıda üretilen şarabı, turizmin gelişmesiyle daha fazla üretmeye başladık. Yaptığımız şaraplar yurt içinden ve yurtdışından yoğun talep görüyor. Yılda ortalama 5 bin şişe şarap üreterek, satışa sunuyorum. Bölgedeki halkın şaraba bakışı farklı olduğu için bugüne kadar seri şekilde üretemiyorduk ama şimdi amacımız Midyat’ta bir tesis kurup, bu işi tüm Türkiye'ye ve dünyaya yaymaktır.” dedi.

40 yıldır şarap üretiyorum

Midyat ilçesinde yaşayan Süryanilerden Yusuf Uluışık (55) tanınmış Süryani ev şarabının üretimi 40 yıldır yapıyor. Şarapçılıkla uğraşan Uluışık, son yıllarda Süryani şarabına ilginin arttığını söylüyor. 85 yaşındaki annesi Peyruze ile birlikte şarapçılık yaptığını söyleyen Yusuf Uluışık, şarabı en iyi şekilde yapmak için hiçbir yorgunluk, zahmet ve insan gücünün esirgenmemesi gerektiği kanısında. Bu nedenle de, şarabın tam kıvamında sert ve tatlı olması için üzüm yetişmesi sırasında çok büyük bir titizlik gösterdiğini söylüyor. Uluışık, “Bundan önce yılda bir ton şarap üretip satıyordum. Talep olunca her yıl bu miktarı arttırdım ve şu an beş ton şarap üretiyorum. Bunun için de 8 ton üzüm sıktım” diyor. Şarabı üretmek için üç bağının bulunduğunu ve üzüm ağaçlarına itina ile baktığını belirten Uluışık, “ben ilk önce şarabımın güzel olmasını istiyorum, bu benim ekmek kapım olmuş durumda, kaliteli bir şarabın olması için bağınıza önem ve özen göstermeniz gerekiyor” dedi.

Uluışık şarap üretimiyle ilgili şunları söyledi:“Biz Süryaniler de şarabı evde yapma geleneği ta dedelerimize dayanıyor. Şarap çok kıymetli bir içecek, onun için eve gelen misafirlere ikram için yapılırdı. Bizde bu gelenek haline gelmiş ve bizler bunu severek yapıyoruz. Şarabımıza hiçbir alkol maddesi katmadan yapıyoruz. Bu diğer ev yapımı şaraplara göre bizim şarabımızın en önemli özelliklerinden biri.”

Süryani şarap üreticisi İbrahim Demir (70), üzümü topladıktan sonra, şarap yapımı için geçen evreleri şöyle sıralıyor:  “İlk önce şarap yapımına uygun olan türlerden olgunlaşan üzümler dikkatlice seçilir. Bağdan getiren üzümler çürük veya ham taneler ayıklanarak atılır. Avlu da hazırladığımız büyük bir kazanın içine boşalttığımız üzümleri, bir hafta güneşte bırakarak yanmasını sağlıyoruz. Üzümü sıkma teknesine koyarak burada suyunu elde ediyoruz. Daha sonra bu suyu da bidonlara boşaltarak, ağzını kapatıp bir hafta güneşte tekrar bırakıyoruz. Bu şekilde şarap hazır hale geliyor. Daha sonra bu şarabı içeriye alıp üstünü örterek sıcaklığını muhafaza edip dinlendirmeye bırakıyoruz. Çünkü şarap sıcaklığı seven bir içki çeşididir. Bu şekilde de yaklaşık 40 gün beklettikten sonra artık şarap sofralık hale geliyor.” dedi.

Süryaniler belki de onlar yüzyıllardır yaşadıkları ve birçok zenginlikler ürettikleri bu toprakları sessizce terk ederek tepkilerini ortaya koyuyorlar. Bir coğrafya bu şekilde hızla kan kaybediyor ve Türkiye'nin zengin kültürel mirasının hızla yitirilmesine sebep oluyor. Dileğimiz kafalarını kuma gömerek Türkiye gerçeklerinden giderek hızla uzaklaşan insanların artık bu sorunlara eğilmesi ve zengin kültürel miraslara bir şekilde sahip çıkılması... Bir gün sahip olduğumuz zenginliklerden bir şey kalmayınca belki neler kaybettiğimizin farkına varacağız.

Haber ve Fotoğraflar: Midyat Habur Gazetesi, M.Halis İŞ

Güncelleme Tarihi:31 Mart 2008