İsveç Unga Rinks Ulusal Gezi Tiyatrosu, 13 Ağustos 2005 Cumartesi akşamı saat 21.00'de İstanbul Beşiktaş Ihlamur Kasrı'nda (Beşiktaş Parkı) Elektra'nın Erkek Kardeşleri (Elektras Bröder) isminde bir oyunu sahneledi. İstanbul Şehir Tiyatroları ve İsveç Entitüsü (Svenska İnstitutet) işbirliği ile sergilenecek 4 kişilik tiyatro oyuncu grubunun bayan oyuncusu ise Süryani kökenli Yelda Hadodo. Yelda Hadodo oyundaki rolü gereğince hem biraz Süryanice konuştu hem de bir kaç Süryanice şarkı söyledi.

Daha önce duyurusunu yaptığımız İsveç Tiyatrosu'nun ''Elektra'nın Erkek Kardeşleri'' isimli tiyatro oyununu izledikten sonra , Şehir Tiyatroları'nın Uluslarası Tiyatro Festivali'nin kapanış gecesinde görüşme fırsatını bulduğumuz, İtalyan dili mezunu Yelda Hadodo (25) , ''electra'' www.electa.nu isimli projede kültürel kimlik farklılaşmasından kaynaklı gençlik sorunları üzerinde çalışmalar yapıldığını, oynadıkları oyunun da bu çalışmalardan derlenmiş sorunlara odaklı olarak hazırlandığını ifade etti. Proje'den faydalanmak isteyen ve kültürel çatışmalardan etkilenenlerden başvuruda bulunanların % 25'inin süryani kökenli olduğunu belirten Hadodo , İsveç Kültürü ile Süryani Kültürü arasında asgari müşterekte bir entegrasyon sürecinin yaşanması gerektiğini ve kültürünün korunması amaçlanırken içe tam kapanık bir davranış biçiminin uzun vadede sağlıklı olmayacağını vurguladı. Hadodo, yurt dışında yabancı olmanın sıkıntılarını dönem dönem yaşamalarına rağmen , belirli bölgelerde yoğun Süryani nüfusu bulunmasından ötürü diğer popülasyonlara göre daha rahat hareket ettiklerini söyledi.

Türkiye'de, Süryani kimliğinin savunma kalkanının müslüman bir toplum içinde, dinsel boyutunun ön planda olduğunu, İsveç gibi hıristiyan ve ateist inancının kendini hissettirdiği bir ülkede ise bu kimlik kalkanının, etnik köken temelinde ve kültürün en önemli yapı taşlarından biri olan ''dil'' üzerinden konumlandırıldığı varsayımımızı doğrulayan Hadodo , bu yüzden yurt dışında bölgesel ayrım olmadan çoğunluğun Süryanice bildiğine vurgu yapıyor. Şu an İsveç'in aşağı yukarı 10 milyonluk nüfusunun 1 milyona yakınının yabancı kökenli olduğunu ve bu amaçla sosyal hayatta önemli oranda yer alan göçmenlerle ilgili çeşitli akademik çalışmalar yapılıp, ortak yaşama entegrasyon konusunda bir dizi projeler yaratıldığını açıklayan genç oyuncu , süryani nüfusunun yeni nesli konusunda da uyuşturucu, aşırı serbestlik gibi kavramların az da olsa kendini hissettirdiğini ve bu konuda da toplumun sosyal yaptırımlarının önemli olduğunu belirtti. Evlilik tercihi konusunda sorduğumuz soruya da Süryani bir bireyle evlenmeyi tercih ettiğini, bu tercihi salt etnik köken ve din kavramında temellendirmediğini ama hayata bakış açısı, gelenek görenekler ve kültürel kimliğinin yaşatılması çerçevesinde uyumlu bir birlikteliğin bu yolla daha sağlıklı kurulabileceği yönünde cevap verdi.

İlki Midyat'a olmak üzere ikinci kez Türkiye'ye gelen Hadodo , 17 ağustos Çarşamba günü İsveç'e geri döndü.

Elektra'nın Erkek Kardeşleri (Elektras Bröder) piyesi erkek çocukların namus kavramı ile ilgili kültürel sorunlara yaklaşımlarını konu almakta ve ilk elde 15 yaşından büyük gençlere hitab etmektedir. Tiyatro oyununda ele alınan ve sorulan sorular şunlardır;

Bir erkek kardeş niçin kendi kızkardeşinin yaşamını kontrol etme ve sınırlama konusunda kendisini zorunlu hissetmektedir? Niçin ailesinin tesbit ettiği kız ile evlenmek istememektedir? Ailenin namusunu koruma gerekçesi, insanı nasıl bir tavır almaya kadar götürebilir? Şiddet kullanmadan başvurulacak bir yol var mıdır? Direk ve yapay olamayan bir dil ile bugün için İsveç'te, yani kültürün ve değerlerin kendi ailesinin sahip olduğundan farklı olan bir ülkede ve bireyin kendi hayalleri ve özlemleri ile namus kavramına dayalı kültürel değerlerce belirlenen rollerin çelişmesinden doğan çatışmalar altında, yabancı bir genç olarak yaşamanın ne anlama geldiği hakkında üç kısa hikaye anlatılmaktadır. İzleyici ile karşılıklı konuşmadan sonra gösteri sona ermektedir.

Bu gösteri Riksteatern, Uppsala Stadsteater ve Fryshuset'in işbirliği ile gerçekleşmiş ve namus kavramı ile bağlantılı baskı nedeniyle tehdit altında yaşayan genç kadınlar ve erkekler üzerinde bütünlüklü bir perspektif ile çalışan Elektra projesinin bir parçasıdır. www.elektra.nu adresindeki web sitesini ziyaret ederseniz, orada aynı zamanda konu ile ilgili Türkçe bilgi edinebilirsiniz. Tiyatro gösterimize ilgi duyuyorsanız ya da başka bir konuda bilgi edinmek istiyorsanız, aşağıda yazılı adreslerden ilişki kurabilirsiniz;

Monica Fredriksson, Prodüktör, Riksteatern: monica.fredriksson@riksteatern.se

Nina Rohlcke, Uppsala Stadsteater: nina.rohlcke@uppsalastadsteater.nu

Anders Öhrn , Svenska Institutet: anders.ohrn@si.se

Güncelleme Tarihi: 9 Ağustos 2005, Yeniden Düzenleme Tarihi: 19 Ağustos 2005

NOT:Haber için İsveç Bethnahrin Kültür Derneği'ne Teşekkür Ederiz. Sayın Yelda Hadodo ile Site Ekibi olarak oyundan sonra görüştük ve haberde bu görüşmenin ayrıntılarına yer verdik.