Mardin'deki, 4. yüzyılda yapıldığı tahmin edilen Mor Yuhanna Süryani Kilisesi, internetteki bir emlak satış portalı üzerinden satışa çıkarılmış durumda. Tarihteki ilk kiliselerden biri olan Mor Yuhanna'nın haraç mezat satışıya ilgili konuşmak istediğimiz yetkililere ise 'ulaşılamıyor'...

özellikle seçimlerin yaklaştığı dönemlerde ‘camilerin kapatılması’, hatta ‘ahır yapılması’ iddialarına dayanan politik tartışmalara sahne oluyor. Sağ siyaset, neredeyse bir ‘ siyasi gelenek’ olarak solu ve solcuları ‘ibadethaneleri kapatmak ve ahır yapmak’la suçluyor. Ancak son günlerde internet üzerinden satışa çıkarıldığı görülen tarihi kilise ve manastırlar, "güncel" sorunun, siyasi çekişmelerin istismar malzemesi olmanın çok ötesine geçerek, bir kültür ve tarih yağmasına dönüştüğünü gösteriyor.

Ülkenin 10 yılı aşkın süredir en hareketli ve ‘cazip’ sektörü haline gelen emlak piyasasında, neredeyse antik döneme ait tarihi-kültürel yapılar bile, gayet sıradan bir şey yapılıyormuşçasına, internette emlak aracılığı yapılan portallara ilanlar verilerek satılıyor. Konunun muhatabı olan/olması gereken kurumlar bu satışlardan ya habersiz ya da bir başka kuruma işaret ederek sorumluluk üstlenmekten kaçınıyor. Bu kiliselerin cemaatlerinin geriye kalmış son temsilcileri, atalarına ait kalıntıların trajik mezatı konusunda çoktan ümitsizliğe kapılmışlar ve ellerinden, "belki sizin bir faydanız olur" demekten daha fazlası gelmiyor.

Burada size neredeyse antik dönemden kalma tarihi bir kilisenin iç acıtan satış hikayesini anlatacağız. Ama benzer durumda çok sayıda tarihi kültürel varlık, ‘emlak piyasasında işlem görüyor’ ve herkes bu durumu seyrediyor.

KİLİSEYİ ALANA, 'PATRİKLERE AİT MEZARLAR' BEDAVA

Mardin… Son yıllarda internetteki ‘fırsat kuponları’yla yahut ‘itibarlı tatil’ görüntüsü veren tarih-kültür turlarıyla çok sayıda ziyaretçiyi ağırlayan kentin merkezindeki ünlü Kuyumcular Çarşısı’nın hemen arkasında, dar, kesme taşlı bir sokak… Derme çatma binaların arasında bütün bakımsızlığına rağmen bir 'kalıntı' dikkat çekiyor. Tarihi 4. Yüzyıla, yani 1700 yıl önceye kadar dayandırılan bir kilise bu. Mor [Aziz] Yuhanna Süryani Kilisesi... Şimdi derme çatma bir depo olarak kullanılıyor. Ve dahası internet üzerinden satılıyor!

Mardin’deki Mor Yuhanna Süryani Kilisesi’ne, bir emlak komisyoncusunun aracılığıyla, Sahibinden.com sitesi üzerinden 12.5 milyon liraya ‘müşteri’ aranıyor… İlandaki “Kat Mülkiyetli Tapu” ibaresi dikkat çekiyor. İlanı verenler ‘ilgiyi artırmak ve pazarlıkta koz yükseltmek’ gibi düşüncelerle olsa gerek, kilisenin tarihi özelliklerini ilana da yazmışlar… Aynen şöyle deniyor ilanda: “Mardin'de yıllardır depo olarak kullanılan ve 5'inci yüzyılda inşa edildiği tahmin edilen yapının kilise olduğu belirlendi. (…) Burada patriklere ait mezarlar var.”

Aynı satış ilanında, kiliseye ait tarihi bir kapının Deyrulzafaran Manastırı'na taşındığı bir başka kapısının ise Mardin Kalesi’nde olduğu belirtiliyor. Süryani patriklerine ait mezarlar bulunduğu da -'gayrımenkulu' daha cazip hale getirecekmiş gibi- özellikle belirtilmiş. 

Kiliseyi internet üzerinden satışa çıkaran “Emlak Dünyam” adlı aracı kuruluşun yetkilisi Yusuf Kanak, ‘mal sahibi’ ile ilgili bilgi veremeyeceğini söylüyor. Kendinden emin, "Tapusu var mal sahibinin" diyor. 

Peki bu "mal" satışa çıkarıldıktan sonra, Kültür Bakanlığı'ndan, koruma kurullarından arayan olmamış mı? 

"Hayır!" 

Alıcı var mı? 

"Evet ilgileniyor insanlar..."

Satış olabilir her an! 

Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu Diyarbakır Bölge'den mimar Neslihan (Özkan) hanımla konuşuyoruz."Tapusu olduğu için sorumluluk Vakıflar Genel Müdürlüğü'nde. Tarihi bina olduğu için satış ve tapu devri sırasında Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü belki görüşümüze başvurur ama şu an bizim alanımızda değil" diyor. 

Bu cevabın yetersiz göründüğüne bakmayın. Resmi kurumlardan konuyla ilgili alabildiğimiz tek yanıt bu!

Vakıflar Genel Müdürlüğü Diyarbakır Bölge'yi aradığımızda "gazeteciler arıyor" endişesi hissediliyor hemen. Bir kaç aramadan sonra bir muhatap bulunamayacağı anlaşılıyor. Ahizeyi bir ateş topu gibi tuttuğunu sandığım bir memur -ihalenin üstüne kalmasından da çekinerek belli ki- "Tüm personel il dışında, sergiye gittiler" diyor. 

Pes yani, konuşabileceğimiz kimse yok mu?

"Hayır tümü şehir dışında, akşam arayın, yarın arayın..."

Mardin'de dünyanın en eski kiliselerinden biri olduğu anlaşılan Mor Yuhanna Süryani Kilisesi internet mezatına konmuş, bir gazeteci iki çift soru sormak için konuyla ilgili resmi kurumları arıyor, böyle acemice, böyle alelacele bir "efendim herkesçikler şehir dışındaki sergiye gitti" bahanesinin arkasında "resmi kurum" kayboluyor... 

"BİZE DE 'SATIN ALIN' DİYORLAR"

Mardin Süryani cemaatinin temsilcilerinden Gabriel Akyüz'le konuşuyoruz... Kilisenin, internetteki ilanda belirtilenden de eski olduğunu söylüyor:

"Bizim tespitlerimiz kilisenin 4. Yüzyılda yapılmış olduğu yönünde... İçinde mezarlarımızın olduğu, bizim için dini ve manevi değeri çok yüksek bir kilise Mor Yuhanna. Tapusunu elinde bulunduran kişiyle temasa geçtik, bizim için önemini söyledik daha önce. Satın almamızı önerdi; ama o miktarı ödeyecek gücümüz, kaynağımız yok. Bazı yasal başvurular da yaptık ama sonuca ulaşamadık. Kilisemiz artık 'özel mülk' olduğu için bir şey yapılamayacağı söyleniyor maalesef."

Peki ne olacak?

"Belki siz gündeme getirirseniz, bir çözüm arayışı başlar" diyor Gabriel Akyüz...

Anlaşılıyor ki, Türkiye'nin tarihsel anıt değerindeki bazı kiliselerinin, "benim tapum var" diyen 'mal sahipleri' tarafından internet üzerinden satışa çıkarılması konusunda çözüm umudu gazete haberlerine kalmış durumda.

Kaynak: RADİKAL - Hakkı Özdal ; Güncelleme Tarihi: 10 Temmuz 2015